Historie van de kerk

De Mariakerk van Krewerd

Als we de aantekeningen van abt Menko’s opvolger in de Kroniek Bloemhof mogen geloven, werd de aan Maria gewijde kerk van Krewerd rond 1280 gesticht. Het verhaal wil dat de kerk gesticht is door borgbewoonster en rijke weduwe Tiadeke, als oude belofte. Het is een mooi, compact laatromaans zaalkerkje, in het midden van het wierdedorp.

De dubbele geleding van de muren voorkomt dat de kerk plomp wordt en benadrukt het verticale element. De traveeën worden van elkaar gescheiden door lichte steunberen. In de bovenzone zien we in de linker- en rechtertravee drie spaarvelden, met in de middelste een groot venster. In de benedenzone zijn spaarvelden met spitsbogen te zien, opgevuld met siermetselwerk. Op de korte oostwand zijn de ramen een zogenaamd ‘klimmend drielicht’; drie ramen waarvan het middelste raam hoger is. In de 15^e eeuw werd de ruim 20 meter hoge gotische toren toegevoegd; in de 18^e eeuw kreeg deze het huidige tentdak, de galmgaten en de spitse bogen.

De kerk heeft een fraai interieur. Tijdens de bouw werden de drie traveeën voorzien van meloenvormige koepelgewelven, rustend op spitse gordel- en muraalbogen. Deze vorm koepelgewelven – elipsvormig, lijkend op een halve meloen, en geheel dragend – waren een belangrijk constructief element in de laatromaanse kerkenbouw in Groningen. Later werd het westelijk gewelf, bij het bouwen van de toren, vervangen door een kruisribgewelf. Bij het verwijderen van de pleisterlagen kwam op de oostelijke gewelven de oude baksteenimitatie-beschildering weer te voorschijn en verschenen plantaardige ornamenten op het kruisribgewelf. Er kwam ook een wapenschild tevoorschijn, gevuld met bouwvakkersattributen: troffel, winkelhaak, hamer en bijl. Op het koor zien we nog een piscina.

Op het oksaal – een van de weinige intact gebleven stenen oksalen in Nederland – werd in 1531 een orgel geplaatst. Dit orgel is een van de oudste, nog bespeelbare renaissance orgels in Nederland. Bij de bouw werden orgelpijpen gebruikt uit het voorgaande, 15^e eeuwse orgel. Vanwege zijn oudewetse aard wordt het orgel vaak gebruikt voor historische concerten.